Langer wachten op WIA-beoordeling dankzij wet DBA

Sinds de handhaving van de Wet DBA begin dit jaar is gestart, is er een nieuwe realiteit ontstaan voor zelfstandigen én opdrachtgevers, ook voor UWV. Wat begon als het tegengaan van schijnzelfstandigheid veroorzaakt negatieve effecten in de dienstverlening van UWV. De gevolgen zijn pijnlijk voelbaar bij de wachtlijsten voor WIA-beoordelingen.

Tekort verzekeringsartsen

Het UWV kampt al jaren met een tekort aan verzekeringsartsen. De werkdruk is hoog, de uitstroom groot, en de instroom van nieuwe artsen blijft achter. Om de gaten te dichten, werd steeds vaker een beroep gedaan op zelfstandige artsen.

Handhaving wet DBA

Met de handhaving van de Wet DBA staat inzet van zzp-verzekeringsartsen onder druk. De inzet van zzp-artsen wordt volgens UWV juridisch risicovoller, en opdrachtgevers zoals UWV deinzen ervoor terug terwijl artsen niet in dienst van UWV willen treden. UWV stopt per 1 januari 2026 met de inzet van zzp-artsen.

Achterstand op achterstand

Naar schatting zullen er daardoor in 2027 zo’n 100.000 WIA-aanvragen niet tijdig beoordeeld kunnen worden. In 2030 loopt dat op tot 200.000. Een aantal stadions vol dus met zieke mensen die afhankelijk zijn van een medische beoordeling die maar niet komt.

Lapmiddel 60-plusmaatregel

UWV en de minister van SZW proberen te repareren wat te repareren valt. De herinvoering van de 60-plusmaatregel, waarbij oudere aanvragers zonder arts worden beoordeeld, is een noodgreep. Geen structurele oplossing dus. Bovendien kan dat de rechten van de oudere WIA-aanvrager ook schaden want de vraag is of zo’n beoordeling - zonder betrokkenheid van een arts - wel medisch zorgvuldig genoeg is. Het is een pleister op een systeem dat piept en kraakt.

Wet DBA bijt de WIA

Een wet die bedoeld is om werkenden (schijnzelfstandigen) te beschermen, komt in conflict met het beschermende vangnet voor arbeidsongeschikte werkenden, de WIA. Daar komt bij dat artsen op enig moment in de toekomst beoordelingen zullen moeten gaan doen vanwege de beoogde Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ).

Hersteloperatie UWV

En dan hebben we nog niet eens over de 100.000 dossiers in Ziektewet- en WIA-zaken waarin door UWV rekenfouten zijn gemaakt die hersteld moeten worden. Daar waar de rechtspraak in beroeps- en hoger beroepszaken die rekenfouten kennelijk ook niet heeft gezien.

Rechtbank Rotterdam

Afgelopen zomer besloot de rechtbank Rotterdam het UWV te Rotterdam te matsen als gevolg waarvan de wachttijden in de WIA daar niet zullen afnemen. Aan UWV Rotterdam wordt toegestaan een WIA-besluit te nemen binnen 30 weken voor werknemerszaken en binnen 40 weken voor werkgeverszaken. De rechtbank gaat dan rekenen vanaf de datum waarop de rechtbank een tegen te laat beslissen ingesteld beroep heeft ontvangen. Deze beslistermijn voldoet volgens de rechtbank aan het criterium dat de beslistermijn niet onnodig lang en niet onrealistisch kort is. Zo worden de problemen van UWV wel eenzijdig afgewenteld op de arbeidsongeschikte burger. De rechtbank zal de hoogte van de dwangsom als die termijnen van 30 respectievelijk 40 weken worden overschreden vaststellen op € 100,- per dag, met een maximum van € 15.000,-.

Dwangsomregeling op de schop?

De rechtbank Rotterdam zegt daarbij ook dat de minister van SZW naar aanleiding van het rapport van de onafhankelijke commissie toekomst arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) onderzoekt om in deze zaken de dwangsomprocedure buiten werking te stellen. De rechtbank zegt bovendien het belangrijk te vinden dat de minister daarbij zeer voortvarend optreedt. Dit terwijl de dwangsomregeling nu juist bedoeld is om een bestuursorgaan te stimuleren om tijdig een besluit te nemen. De dwangsomregeling buiten werking stellen is slecht voor de rechtspositie van de zieke burger.

Symptoom versus oorzaak

Iemand zei mij dit alles vooral als symptoombestrijding te zien zonder dat de oorzaak wordt opgelost. Geef hem eens ongelijk.

Kai van Laar, oud columnist FNV Magazine sector Zelfstandigen.