De afgelopen weken was er weer het zoveelste gehakketak over het al dan niet handhaven van de Wet DBA. Er werd gesproken over twee geWOBte interne memo's van de Belastingdienst over de relatie tussen de Wet op de Inkomstenbelasting en de Wet DBA. Staatssecretaris Wiebes houdt staande, dat de Wet DBA niet wordt gehandhaafd tot 1 juli 2018 behoudens bij 10 à 20 kwaadwillenden.
22 september 2017
Ik had niet verwacht de term "voorwaartse aanwijzingen" aan te treffen in de memo's van een dienst die tot de portefeuille van een liberale staatssecretaris behoort. Toegegeven, de minister waaronder Wiebes ressorteert, heeft een andere politieke kleur dan Wiebes.
Ik wil de lezer van deze blog niet onthouden wat met "voorwaartse aanwijzingen”wordt bedoeld. De term houdt in dat de Belastingdienst in zijn coachende rol – in het kader van de implementatieperiode van de Wet DBA – de opdrachtgever en opdrachtnemer suggesties kan doen om de feitelijke werkzaamheden met de gebruikte overeenkomsten in overeenstemming te brengen. Dat betekent dat partijen de wijze waarop, of de voorwaarden waaronder wordt gewerkt, in overeenstemming brengen met de gebruikte overeenkomst of dat de overeenkomst wordt aangepast aan de wijze waarop of de voorwaarden waaronder wordt gewerkt. Dat heet dus voorwaarts.
Nu moet een procesjurist ook gewoon verder, of met andere woorden voorwaarts, met de Wet DBA en zowaar vond ik na de zomervakantie op de website van de Belastingdient twee nieuwe goedgekeurde modelovereenkomsten. Er is een modelovereenkomst bijgekomen voor de Gespecialiseerde cameraman en één voor Juridisch adviseurs.
Het is uit de modelovereenkomst Gespecialiseerd cameraman, die samen met de FNV en diverse facilitaire audiovisuele bedrijven tot stand is gekomen, duidelijk dat de beroepsgroep van de cameraman/vrouw in groepen uiteenvalt. Wat nu precies onder gespecialiseerd wordt verstaan, wordt enigszins duidelijk gemaakt. Het moet gaan om de inhuur van specifieke expertise, waaraan televisieproducenten en facilitaire bedrijven behoefte hebben bij het realiseren van televisieproducties. Deze ondersteuning kan noodzakelijk zijn in de situatie dat de opdrachtgever van de producent of het facilitair bedrijf het inhuren van de betreffende cameraman als voorwaarde stelt, dan wel in de situatie dat het profiel of format van een productie een bijzondere specialisatie vraagt van camerawerk.
De bedoeling is dat de cameraman mede het eindproduct bepaalt door de inzet van zijn expertise binnen het productieteam. Het gespecialiseerd zijn blijkt ook uit de voorwaarde dat het moet gaan om de inzet van expertise waarover de producenten of facilitaire bedrijven zelf – met het eigen personeel - niet beschikken. Verder is het zo dat de cameraman/vrouw overleggen over het project zelf wél bijwoont, maar geen algemene werkoverleggen bezoekt. Hij/zij maakt geen onderdeel uit van de reguliere beoordelings - en beloningscyclus bij de opdrachtgever.
De toelichting bij de modelovereenkomst meldt dat de cameraman en opdrachtgever moeten handelen als economisch onafhankelijke partijen. Dat uit zich in de hoogte van het tarief. Hierin is verdisconteerd de specifieke expertise, dat de cameraman zelf dient te zorgen voor alle door hem gewenste voorzieningen als pensioen en verzekeringen en het feit, dat de cameraman geen werkzekerheid en inkomenszekerheid heeft.
Zo wijkt het tarief af van het uurtarief van een vergelijkbare cameraman in loondienst, die inkomstenzekerheid, ontslagbescherming en recht heeft op door zijn werkgever (en werknemer zelf) betaalde sociale verzekeringen en pensioen. Opdrachtnemer dient verzekeringen, pensioen en overige kosten volledig zelf uit zijn honorarium tevoldoen.
De opdrachtnemers onderscheiden zich tevens door het feit dat de opdrachtnemer zich in de branche als zelfstandige profileert gezien zijn/haar vakmanschap, én het feit dat de zelfstandige in de branche reputatie geniet en op verschillende plaatsen en voor verschillende opdrachtgevers werkzaam is. Kortom, zou ik willen zeggen, hij/zij speelt in de Eredivisie c.q. Champions League.
In de overeenkomst is geregeld dat opdrachtnemer beschikt over de benodigde beroepskwalificaties, ervaring en deskundigheid die zijn vereist voor de zelfstandige uitvoering van de overeenkomst van opdracht. Ook moet hij beschikken over een aansprakelijkheidsverzekering, waarvan de dekking past bij zijn jaarlijkse omzet. De cameraman/vrouw moet zich in de markt als zelfstandige presenteren, wat zich bijvoorbeeld uit door eigen acquisitie, lidmaatschappen van beroepsverenigingen ter onderhoud van het zakelijk netwerk dan wel aanwezigheid op publieke (sociale)media.
De modelovereenkomst Juridisch advies is door de indiener, een organisatie van adviseurs op bedrijfsjuridisch gebied, bedoeld voor werkzaamheden op het terrein van juridisch advies gerelateerd aan de bedrijfsactiviteiten van de opdrachtgever en aan haar gerelateerde groepsvennootschappen, die niet beschikken over de benodigde kennis en vaardigheden om deze werkzaamheden te verrichten. Het gaat voor de opsteller hierbij niet om de ondervanging van een tekort aan capaciteit en/of vervanging van een arbeidsongeschikte of zwangere werknemer van opdrachtgever.
Opdrachtnemer verplicht zich in de overeenkomst gedurende een afgesproken en ook concreet gemaakte duur van een project, waarbij de bedoeling is dat eventueel een projectnaam wordt toegevoegd. Voorts dient er een uitgebreide beschrijving van de opdracht, dan wel het project, en het doel daarvan inclusief de eisen, waaraan opdrachtnemer qua kennis en ervaring dient te voldoen, te worden opgesteld. Zo wordt o.a. geprobeerd te bewerkstelligen dat daadwerkelijk sprake is van een overeenkomst van opdracht. Daartoe is ook geregeld dat de opdrachtnemer buiten de afstemming over de inspanningsverplichting van de opdracht nadrukkelijk geen (verantwoordings)verplichting heeft om overige (arbeidsvoorwaardelijke) voorschriften binnen de organisatie van opdrachtgever op te volgen zoals werktijden, klachtenregelingen, verlofregelingen, gedragsregels en andere arbeidsvoorwaardelijke bepalingen.
Verder is er ook een artikel waarin de aansprakelijkheid van de opdrachtnemer beperkt wordt op een overigens gebruikelijke manier. Ofwel wordt de aansprakelijkheid van de opdrachtnemer beperkt tot de maximale uitkering van zijn aansprakelijkheidsverzekeraar ofwel – als de overeenkomst langer dan zes maanden duurt – wordt de aansprakelijkheid beperkt tot het honorarium over de laatste zes maanden.
Als ik deze door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomsten lees, dan is helder dat ze allebei voor een beperkte groep mensen gebruikt kunnen worden. Bij de cameraman staat dat nota bene in de titel 'Gespecialiseerd cameraman' en bij de Juridisch adviseur gaat het om een specifiek en concreet omschreven project en niet om vervanging van tijdelijke arbeidsongeschikte werknemers of om het opvangen van een tekort aan capaciteit. Enerzijds heeft dat te maken met de wensen van de indieners van de modelovereenkomst. Anderzijds kan ik niet uitsluiten dat de “voorwaartse aanwijzingen” van de Belastingdienst mogelijk wat verder gaan of indringender zijn geworden dan in de beginperiode van de modelovereenkomsten-carrousel. Twee modelovereenkomsten maken uiteraard geen zomer en zijn mogelijk niet representatief voor alle modellen die – as we speak - goedgekeurd worden. Nu is er natuurlijk ook het register van goedgekeurde individuele modelovereenkomsten. Dat groeit gestaag. Het beslaat inmiddels 33 pagina's A4 met voor elke modelovereenkomst één regel. Deze modelovereenkomsten worden echter niet integraal gepubliceerd en dus kan ik die helaas niet beoordelen op de mate van strengheid van de “voorwaartse aanwijzingen”.
Of en zo ja hoe het verder gaat met de Wet DBA, ligt in de schoot van de uitkomst van de kabinetsformatie. Vier politieke partijen vechten om één been, te weten het staatssecretariaat op het Ministerie van Financiën, want daar zal toch de verdere uitwerking van wat er met de Wet DBA gaat gebeuren moeten plaatsvinden. Zalm, bekend met dat ministerie, schiet eens op!
mr. Ewald van Sark
Procesjurist FNV Zelfstandigen