Arbeidsmarkt - Kamerbrief
Afgelopen vrijdag 24 juni hebben minister Van Gennip (Sociale Zaken & Werkgelegenheid) en staatssecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst) een brief aan de Tweede Kamer gestuurd inzake de werkenden en de arbeidsmarkt.
Deze brief is een reactie op de rapporten van de Algemene Rekenkamer en een onderzoek van de Auditdienst Rijk. Uit beide rapporten volgt dat de Belastingdienst nauwelijks handhaaft. Dat is onder meer te wijten aan het handhavingsmoratorium, complexe wet- en regelgeving, fiscale en arbeidsrechtelijke verschillen en een personeelstekort bij de Belastingdienst.
De ministers geven aan dat publiekrechtelijke handhaving alleen kan plaatsvinden als er meer duidelijkheid is over wet- en regelgeving én er een meer gelijk speelveld ontstaat tussen zelfstandigen en werknemers. Dit betekent dat de sociale zekerheid en belastingen minder uiteen moeten lopen. De fiscaliteit moet niet leidend zijn voor de arbeidsvorm. Het kabinet wil de fiscale en arbeidsrechtelijke verschillen tussen zelfstandigen en werknemers verkleinen. Het kabinet verwacht dit onder meer te realiseren door de afbouw van de zelfstandigenaftrek, afschaffen van de FOR en een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers te verplichten. Pas als de sociale en fiscale gelijkheid is gerealiseerd, kan de Belastingdienst aan de slag. Nu deze duidelijkheid er, aldus de ministers nog niet is, blijft het moratorium voorlopig nog even in stand.
Minister Van Gennip heeft haar hoofdlijnenbrief arbeidsmarkt reeds aangekondigd. Hierin gaat zij uitgebreider in op de verduidelijking van de benodigde wet- en regelgeving. Deze hoofdlijnenbrief wordt spoedig verwacht. Ook zal zij toelichten hoe werkenden hun arbeidsrechtelijke rechtspositie kunnen opeisen via een rechtsvermoeden van werknemerschap’. Dit idee is onderdeel van het SER MLT-advies.
Irene van Hest: ‘FNV Zelfstandigen vindt het verstandig dat de ministerraad de problematiek op de arbeidsmarkt erkent en aandachtspunten benoemt. Het handhavingsmoratorium is inmiddels verworden tot een gespannen onderwerp binnen de bredere arbeidsmarktdiscussie. Momenteel is het zo dat er nauwelijks tot geen handhaving plaatsvindt, ook niet wanneer de arbeidsrelatie wel duidelijk is of is vastgesteld. Dat is een onwenselijke situatie, vinden zowel de werknemers- en werkgeversbonden. Deze breed gedragen gezamenlijke visie is reeds in de zomer van 2021 vastgelegd in het SER MLT-advies.
Wij zijn blij te vernemen dat ook het kabinet dit probleem wil aanpakken en het SER MLT-advies daarbij als leidraad pakt. FNV Zelfstandigen begrijpt ook dat het even tijd kost om de handhavingsmachine weer op te starten. Maar het kabinet geeft zich, wat ons betreft, wel een heel erg royale deadline (1 januari 2025 of zoveel als eerder mogelijk). Dat kan en moet sneller gaan plaatsvinden om zo weer rust en duidelijkheid op de arbeidsmarkt te brengen.
In de kabinetsreactie wordt ook ingegaan op de fiscale verschillen tussen werknemers en zelfstandigen. Hierbij wordt onder meer de afbouw van de zelfstandigenaftrek en afschaffing van de FOR besproken. De fiscaliteit zou inderdaad niet leidend moeten zijn voor de arbeidsvorm, maar de fiscaliteit moet wel redelijk zijn en passen bij de arbeidsvorm. Dat is wat ons betreft nu niet het geval. Er worden diverse regelingen voor zelfstandigen (trapsgewijs) afgeschaft, terwijl zelfstandigen geen redelijk alternatief wordt geboden. Dat past niet bij een eerlijk speelveld.
Het valt ons op dat uitvoeringsperikelen steeds vaker bepalend zijn voor het beleid en de gestelde deadlines. Dit was bijvoorbeeld ook het geval bij de coronasteunmaatregelen en AOV. Wat ons betreft wordt het beleid gemaakt en wordt vervolgens gezorgd dat het beleid wordt uitgevoerd, indachtig de fiscale en arbeidsrechtelijke positie van alle werkenden.