Gebruik nooit een foto zonder toestemming

Bijna iedere ondernemer heeft wel een website met interessante en actuele informatie; een visitekaartje voor uw bedrijf. U onderscheidt zich hiermee van anderen in de branche. Om de website mooi, actueel en interessant te houden, maken sommige ondernemers gebruik van materiaal dat zij op internet vinden. Maar let op bij het 'zomaar' gebruiken daarvan.

De juridische afdeling van FNV Zelfstandigen behandelt met regelmaat dossiers die gaan over inbreuk op intellectuele eigendomsrechten. Meestal betreft het een inbreuk op auteursrechten, wegens het ongeoorloofd gebruik van foto’s of teksten. Maar wanneer is daar nu sprake van?

Inbreuk
Op de meeste foto’s, plaatjes en teksten rust auteursrecht. Er is sprake van een inbreuk op auteursrecht op het moment dat iemand zonder toestemming van de auteursrechthebbende gebruik maakt van bijvoorbeeld een foto of een tekst.

Of de inbreukmaker per ongeluk of expres inbreuk heeft gemaakt op het auteursrecht, maakt volgens veel rechters voor de verwijtbaarheid niet uit. Rechters vinden over het algemeen dat degene die een foto of een tekst plaatst, voorafgaand aan de plaatsing moet uitzoeken of het materiaal auteursrechtelijk beschermd is. Dit geldt zeker wanneer iemand handelt vanuit de uitoefening van zijn beroep of bedrijf. Een inbreuk op het auteursrecht wordt dus snel aangenomen.

Anonieme foto
Het is zo eenvoudig. U bent op zoek naar een foto over een bepaald onderwerp. U gaat naar Google, typt een zoekterm in en via ‘afbeeldingen’ komt u uit bij duizenden plaatjes en foto’s. U klikt verder, kiest er één waar geen naam bij of op staat uit en gebruikt deze vervolgens voor uw website. Mag dat?

Het antwoord is nee. Ook wanneer er geen naam bij een foto vermeld staat, mag u er niet van uitgaan dat de foto rechtenvrij is. Ik zou het zelfs om willen draaien: “Ga ervan uit dat geen enkele foto rechtenvrij is, tenzij het tegendeel blijkt.”

Schadevergoeding
Gebruikt u toch een foto zonder toestemming van de auteursrechthebbende dan kan dat een behoorlijk bedrag kosten. Bij wijze van schadevergoeding kan aanspraak gemaakt worden op schadevergoeding voor het zonder toestemming openbaar maken of verveelvoudigen. Ook kan iemand schadevergoeding eisen voor het niet vermelden van de naam van de auteur of voor het verminken of aantasten van het werk.
Zo kan de foto waarvan u dacht dat u hem gratis kon gebruiken opeens honderden of soms zelfs duizenden euro’s kosten.

Niet alleen kan de auteursrechthebbende schadevergoeding vorderen. Daarnaast kan ook afdracht van de winst gevorderd worden. De auteursrechthebbende moet dan wel aantonen dat u winst gemaakt heeft door het gebruik van het werk.

Licentie
Hoe moet u het aanpakken als u toch gebruik wilt maken van een foto die u op internet heeft gevonden?

Zorg dat u de auteursrechthebbende achterhaalt en vraag toestemming. De auteursrechthebbende is niet altijd de fotograaf zelf. Soms is het auteursrecht overgedragen.

Kunt u de auteursrechthebbende niet vinden, kies dan bij voorkeur een andere foto waarvan de auteursrechthebbende wel bekend is. Waar het u niet lukt om de auteursrechthebbende op te sporen, lukt dat andersom vaak wel en kunt u zich geconfronteerd zien met een vordering wegens inbreuk op auteursrecht.

Als u toestemming krijgt, zal dat vaak in de vorm van een gebruikerslicentie zijn. Zorg ervoor dat deze schriftelijk aan u wordt verleend en dat ook duidelijk omschreven is waarvoor u precies toestemming krijgt. Mag u de foto overal, zo vaak als u wilt en zonder beperkingen openbaar maken en/of verveelvoudigen en ook bewerken, of zijn bepaalde zaken uitgesloten?

Kiest u voor een foto uit een beeldbank of via een stockbureau, lees dan goed de licentievoorwaarden. Zo weet u zeker dat u de foto mag gebruiken voor het doel dat u voor ogen heeft.

Ook als u uw website (inclusief foto’s) door een webdesigner heeft laten maken, kunt u aangesproken worden wegens inbreuk op auteursrecht, wanneer uw webdesigner de foto’s die op uw website gezet zijn zonder toestemming heeft gebruikt. Het is immers uw website en daarmee uw verantwoordelijkheid. Vraag uw webdesigner dus altijd om kopieën van de licentieovereenkomsten voor de foto’s zodat u weet dat de foto’s gebruikt mogen worden en voor welke doeleinden.