De WET DBA is niet het probleem – implementatie en toepassing wel

Naar verwachting zal de Eerste Kamer op 27 oktober stemmen over het wetsvoorstel Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties. Er is veel commotie over de verwachte impact van de Wet DBA. De kern van de Wet DBA is het afschaffen van de VAR. Daarnaast wordt beschreven hoe door middel van modelcontracten waar nodig toch voldoende rechtszekerheid kan worden geboden.

Wij vinden de denkrichting achter dit voorstel goed. Tegelijkertijd hebben we vanaf het begin af aan aangegeven dat zorgvuldige implementatie en evenwichtige toepassing van de wet en de modelcontracten cruciaal zijn voor succes. Begin september hebben we de Belastingdienst aangegeven dat we ons serieus zorgen beginnen te maken. Tot op heden zijn zowel staatssecretaris Wiebes als de Belastingdienst echter nonchalant met de vele zorgen in de markt omgesprongen.

Geen overhaaste invoering
Overhaaste invoering zonder voldoende overgangsmaatregelen zal leiden tot veel onduidelijkheid en verstorend werken in de markt. Wat betekent dit politiek gezien?

• Als de 1e Kamer het wetsvoorstel nu af zou wijzen gezien deze onzekerheden, zullen we nog lange tijd onzekerheid houden over de vraag hoe de overheid om wil gaan met het grijze gebied tussen zzp’er en werknemer.
• Als de 1e Kamer het wetsvoorstel aanvaardt in het vertrouwen dat het allemaal wel goed komt, ontstaat er een enorme onzekerheid in de markt: er zijn nog onvoldoende modelcontracten, en de status van een zelfstandige die nu via bemiddeling werkt is onduidelijk.
  Ons inziens kan de 1e Kamer pas instemmen met de Wet DBA, als er sprake is van een robuust transitieplan waarin de markt genoeg tijd krijgt over te gaan op de nieuwe werkwijze, en als er sprake is van heldere en relatief generieke modelovereenkomsten.

Wij hebben op 12 oktober met de samenwerkende zzp-organisaties een brief aan de heer Wiebes geschreven waarin wij dit schetsen. In deze brief geven wij twee scenario’s aan.

Om de wet op 27 oktober op verantwoorde wijze door de 1e Kamer te laten aanvaarden zou er eind deze week een duidelijk transitieplan moeten liggen. Een alternatief is om het voorstel aan te houden, en pas in stemming te brengen als aan de voorwaarden voor transitie wordt voldaan.

Waarom is het goed dat de VAR wordt afgeschaft?
De essentie van de VAR-WUO is dat de zelfstandige een verklaring van de fiscus krijgt dat hij/zij fiscaal als zelfstandige wordt beschouwd. Op grond van deze VAR is de opdrachtgever gevrijwaard van werkgeversverplichtingen (loonheffingen). In de afgelopen jaren is de VAR-WUO door vrijwel alle opdrachtgevers als vereiste in de inkoopprocedure opgenomen; daarmee is de VAR-WUO voor velen een ‘paspoort’ tot de markt geworden.

Voor veel zelfstandigen is de VAR een prima instrument: zonder al te veel administratieve lasten beschik je over een VAR-WUO en voldoe je aan de eisen die de opdrachtgever stelt. Toch vinden ook de zzp-organisaties dat de VAR moet verdwijnen. Waarom is dat?

1. De VAR vrijwaart alleen de opdrachtgever. Als de Belastingdienst meent dat de VAR op oneigenlijke gronden is verstrekt, wordt de VAR bij de opdrachtnemer ingetrokken. Doordat elke opdrachtgever om een VAR vraagt, staat deze opdrachtnemer vervolgens buitenspel: het risico ligt geheel bij de opdrachtnemer.
2. Bij het intrekken van de VAR krijgt de zzp’er te maken met naheffing, boeterente en zo voort, terwijl de opdrachtgever door de vrijwaring geen financieel nadeel ondervindt. Hoewel de opdrachtgever meestal de aanstichter is van de schijnconstructie.
3. De Belastingdienst is niet goed in staat om de 500.000 VAR-aanvragen per jaar goed te beoordelen. Daardoor kan het gebeuren dat ook schijnzelfstandigen een VAR-WUO krijgen; ook bij schijnzelfstandigheid is de opdrachtgever gevrijwaard. Het bestrijden van schijnzelfstandigheid is ook in het belang van de grote meerderheid aan echte zelfstandigen: Ons imago wordt door alle discussies over ‘schijn’ ernstig aangetast, en alle politieke discussies over de zelfstandige worden verkleurd door het bestaan van ‘schijn’.
4. De VAR-systematiek suggereert ook duidelijkheid te geven over de positie van de zelfstandige in de IB. In de praktijk blijkt dit niet het geval: toetsing van de BD vindt altijd achteraf plaats.

Conclusie
FNV Zelfstandigen is voorstander van het afschaffen van de VAR, maar de inwerkingtreding van de Wet DBA mag niet tot chaos leiden omdat niemand weet waar hij of zij aan toe is. Goede overgangsmaatregelen en voldoende tijd om je aan te passen naar de nieuwe situatie is noodzakelijk om te voorkomen dat zzp’ers straks hun werk en inkomen kwijt raken.

Brief van zzp-organisaties aan Wiebes inzake wet DBA